Συσσίτια

Συσσίτιο σήμαινε φτώχεια, ανέχεια.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60 στα σχολεία των χωριών μας, λειτουργούσαν τα συσσίτια. Το φαγητό που τρώγαμε στο σχολείο πρωί και μεσημέρι εκτός φυσικά από τις Κυριακές και τις άλλες γιορτές.
Πολλές οι μνήμες, οι περισσότερες ανεξίτηλες, με διάφορο “γευστικό” περιεχόμενο.

Από την αρχή της χρονιάς ο κάθε μαθητής πήγαινε ένα βαθύ πιάτο, το πηρούνι του και το κουτάλι του. Κατά διαστήματα πηγαίναμε και από μια αγκαλιά λουμπρίνια (ξύλα).

Η καλή γεύση ήταν το ψωμί. Η κακή ιστορία για μερικούς ήταν η αηδιαστική γεύση της σκόνης γάλακτος. Η πιο πικρή γεύση ερχόταν από την πιστοποίηση της φτώχειας.

Θυμάμαι ότι τόσο το γάλα όσο το κακάο και το τσάι, τα βράζανε μέσα σε μαύρο μεγάλο καζάνι, πάνω σε μια εστία φωτιάς με ξύλα, στο σπίτι που ήταν κάτω από την πλατεία (σήμερα ιδιοκτησίας Κώστα Παπαϊωάννου).

Τη φροντίδα και επιμέλεια για την παρασκευή τους την είχε

η Ευτυχία

υποβοηθούμενη κάθε μέρα και από κάποια γυναίκα. Θυμάμαι αυτές τις γυναίκες, που κάθε πρωί ετοίμαζαν το ζεστό πρωινό μας και μας το πρόσφερναν με το χαμόγελο. Το γάλα λοιπόν αυτό και το τσάι, μας το μοίραζαν μέσα σε αλουμινένια κύπελλα.

Και αφού όλα γίνονταν στο σπίτι που προαναφέραμε, εμείς τα παιδιά με το μπρίκι στο χέρι, παρατεταγμένα στην αυλή, παίρναμε το εν λόγω ρόφημα που φυσικό ήταν να το πίνουμε όρθιοι και στην καλύτερη περίπτωση καθισμένοι πρόχειρα στα σκαλοπάτια της εκκλησίας ή στα τουράκια της πλατείας.

Εκτός από το πρωινό ρόφημα, υπήρχε και το μεσημεριανό φαγητό. Και εδώ υπεύθυνη για την προετοιμασία-παρασκευή του φαγητού ήταν η Ευτυχία.

Στο σχόλασμα λοιπόν του σχολείου όλοι τρέχαμε για φαγητό. Σ' όλα τα δωμάτια του σπιτιού ήταν στρωμένες τραπεζαρίες με πάγκους. Πιάναμε τη θέση μας και περιμέναμε το σερβίρισμα. Η αλήθεια είναι οτι δεν θυμάμαι αν μας έδιναν φρούτο ή γλυκό. Το φαγητό που δεν άρεσε και που στο τραπέζι μας σήμερα δεν πολυβρίσκεται, ήταν το μπλιγούρι. Κι αυτό γιατί είμασταν χορτάτοι από το σπίτι μας με τραχανά. Μερικοί δεν το έτρωγαν, το στριφογύριζαν στο πιάτο, ενώ κάποιοι άλλοι ζήταγαν και δεύτερο πιάτο.

Αυτά και πολλά άλλα, έχω να θυμάμαι για το «συσσίτιο», χίλιες αναμνήσεις μιας περασμένης εποχής, με όλα τα καλά αλλά και τα στραβά και ανάποδά της.

Πενήντα και πλέον χρόνια μετά, το συσσίτιο επανέρχεται.

Με τρόπο μάλιστα ακόμη πιο “θεαματικό”, πολύ πιο οδυνηρό. Αυτή τη φορά τα συσσίτια δεν πρόκειται να σερβίρουν “σκόνη γάλα”. Σερβίρουν όμως περισσότερη πίκρα, μεγαλύτερη ήττα.

Πίκρα γιατί στο συσσίτιο ο μικρός μαθητής του '60 , δεν καταφεύγει μόνος αλλά με τους γονείς του, με όλη του την οικογένεια. Γιατί έχει γονιό άνεργο, απολυμένο, με κλειστό μαγαζί, με χρέη που τον πνίγουν.

Δεν είναι ούτε τεμπέλης, ούτε σπάταλος. Είναι εργατικός, οικογενειάρχης, που μέχρι χθες δούλευε σε μία και δύο και τρεις δουλειές. Σήμερα, χωρίς να φταίει ο ίδιος, οι δουλειές δεν υπάρχουν...

Τα μαθητικά συσσίτια εισήχθησαν και επιβλήθηκαν σ’ όλες τις πολιτισμένες χώρες για λόγους υγιεινολογικούς, κοινωνικούς και παιδαγωγικούς.

Όπου λειτουργούσαν μαθητικά συσσίτια οι δάσκαλοι διαπίστωναν το γεγονός μιας αξιόλογης σωματικής και πνευματικής βελτίωσης των συμμετασχόντων σ’ αυτά μαθητών .

Η εξέλιξη των μαθητικών συσσιτίων στη χώρα μας από το έτος 1927 έως και το 1933 ήταν η παρακάτω:

Από το 1934 την ευθύνη για τα μαθητικά συσσίτια αναλαμβάνει το Πατριωτικό Ίδρυμα, το οποίο και οργάνωνε γεύματα κοινά για τους μαθητές και τους άπορους πολίτες. Ο συγχρωτισμός όμως μαθητών και πολιτών στον ίδιο χώρο και στις ίδιες τράπεζες κατά την ώρα των γευμάτων δημιουργούσε προβλήματα. Για το λόγο αυτό πολύ γρήγορα τα συσσίτια στους μαθητές άρχισαν και πάλι να παρέχονται όπως και πριν χωριστά (1937), (Γ.Γ.Ν.Γ. 2005).

Κατά το σχολικό έτος 1938 – 39 έλαβαν μέρος στα μαθητικά συσσίτια 52.250 μαθητές ενώ κατά το σχολικό έτος 1939 – 40 λειτούργησαν μαθητικά συσσίτια σε 2.484 δημοτικά σχολεία. Έλαβαν μέρος σ’ αυτά 97.134 μαθητές ήτοι 19,7% επί 489.949 φοιτώντων στα ως άνω σχολεία μαθητών. Από το σχολικό έτος 1940-41 τα μαθητικά συσσίτια υπό την μορφή του Νόμου δεν λειτούργησαν λόγω του πολέμου, όστις έπληξε την χώρα μας.

Το 1946 το συσσίτιο περιλάμβανε μόνο πρωινό ρόφημα. Το 1947-48 προστέθηκε και ξηρή τροφή (τυρί) και από το 1949-1952 εμπλουτίστηκε με σταφιδόψωμο. Το 1946 αρχίζει μια νέα περίοδος στη λειτουργία των μαθητικών συσσιτίων. Τότε εκδόθηκαν δύο υπουργικές αποφάσεις (99686/Νοέμβριος 1946 & 99687/ 4 Δεκεμβρίου 1946).

παραθέτω την εγκύκλιο επαναλειτουργίας των συσσιτίων κατά το έτος 1947, μέχρι και το 1967.