Συσσίτια 

Συσσίτιο σήμαινε φτώχεια, ανέχεια.

    Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60 στα σχολεία των χωριών μας, λειτουργούσαν τα συσσίτια. Το φαγητό που τρώγαμε στο σχολείο πρωί και μεσημέρι εκτός φυσικά από τις Κυριακές και τις άλλες γιορτές.
 Πολλές οι μνήμες, οι περισσότερες ανεξίτηλες, με διάφορο “γευστικό” περιεχόμενο.

     Από την αρχή της χρονιάς ο κάθε μαθητής πήγαινε ένα βαθύ πιάτο, το πηρούνι του και το κουτάλι του. Κατά διαστήματα πηγαίναμε και από μια αγκαλιά λουμπρίνια (ξύλα).

     Η καλή γεύση ήταν το ψωμί. Η κακή ιστορία για μερικούς ήταν η αηδιαστική γεύση της σκόνης γάλακτος. Η πιο πικρή γεύση ερχόταν από την πιστοποίηση της φτώχειας.

     Θυμάμαι ότι τόσο το γάλα όσο το κακάο και το τσάι, τα βράζανε μέσα σε μαύρο μεγάλο καζάνι, πάνω σε μια εστία φωτιάς με ξύλα, στο σπίτι που ήταν κάτω από την πλατεία (σήμερα ιδιοκτησίας Κώστα Παπαϊωάννου).  

     Τη φροντίδα και επιμέλεια για την παρασκευή τους την είχε 

η Ευτυχία  

υποβοηθούμενη κάθε μέρα και από κάποια γυναίκα. Θυμάμαι αυτές τις γυναίκες, που κάθε πρωί ετοίμαζαν το ζεστό πρωινό μας και μας το πρόσφερναν με το χαμόγελο. Το γάλα λοιπόν αυτό και το τσάι, μας το μοίραζαν μέσα σε αλουμινένια κύπελλα. 

     Και αφού όλα γίνονταν στο σπίτι που προαναφέραμε, εμείς τα παιδιά με το μπρίκι στο χέρι, παρατεταγμένα στην αυλή, παίρναμε το εν λόγω ρόφημα που φυσικό ήταν να το πίνουμε όρθιοι και στην καλύτερη περίπτωση καθισμένοι πρόχειρα στα σκαλοπάτια της εκκλησίας ή στα τουράκια της πλατείας. 

     Εκτός από το πρωινό ρόφημα, υπήρχε και το μεσημεριανό φαγητό. Και εδώ υπεύθυνη για την προετοιμασία-παρασκευή του φαγητού ήταν η Ευτυχία. 

     Στο σχόλασμα λοιπόν του σχολείου όλοι τρέχαμε για φαγητό. Σ' όλα τα δωμάτια του σπιτιού ήταν στρωμένες τραπεζαρίες με πάγκους. Πιάναμε τη θέση μας και περιμέναμε το σερβίρισμα. Η αλήθεια είναι οτι δεν θυμάμαι αν μας έδιναν φρούτο ή γλυκό.  Το φαγητό που δεν άρεσε και που στο τραπέζι μας σήμερα δεν πολυβρίσκεται, ήταν το μπλιγούρι. Κι αυτό γιατί είμασταν χορτάτοι από το σπίτι μας με τραχανά.  Μερικοί δεν το έτρωγαν, το στριφογύριζαν στο πιάτο, ενώ κάποιοι άλλοι ζήταγαν και δεύτερο πιάτο.

     Αυτά και πολλά άλλα, έχω να θυμάμαι για το «συσσίτιο», χίλιες αναμνήσεις μιας περασμένης εποχής, με όλα τα καλά αλλά και τα στραβά και ανάποδά της.

     Πενήντα και πλέον χρόνια μετά, το συσσίτιο επανέρχεται. 

     Με τρόπο μάλιστα ακόμη πιο “θεαματικό”, πολύ πιο οδυνηρό. Αυτή τη φορά τα συσσίτια δεν πρόκειται να σερβίρουν “σκόνη γάλα”. Σερβίρουν όμως περισσότερη πίκρα, μεγαλύτερη ήττα. 

Πίκρα γιατί στο συσσίτιο ο μικρός μαθητής του '60 , δεν καταφεύγει μόνος αλλά με τους γονείς του, με όλη του την οικογένεια. Γιατί έχει γονιό άνεργο, απολυμένο, με κλειστό μαγαζί, με χρέη που τον πνίγουν.

Δεν είναι ούτε τεμπέλης, ούτε σπάταλος. Είναι εργατικός, οικογενειάρχης, που μέχρι χθες δούλευε σε μία και δύο και τρεις δουλειές. Σήμερα, χωρίς να φταίει ο ίδιος, οι δουλειές δεν υπάρχουν...

Τα μαθητικά συσσίτια εισήχθησαν και επιβλήθηκαν σ’ όλες τις πολιτισμένες χώρες για λόγους υγιεινολογικούς, κοινωνικούς και παιδαγωγικούς.

Όπου λειτουργούσαν μαθητικά συσσίτια οι δάσκαλοι διαπίστωναν το γεγονός μιας αξιόλογης σωματικής και πνευματικής βελτίωσης των συμμετασχόντων σ’ αυτά μαθητών .

Η εξέλιξη των μαθητικών συσσιτίων στη χώρα μας από το έτος 1927 έως και το 1933 ήταν η παρακάτω:

     Από το 1934 την ευθύνη για τα μαθητικά συσσίτια αναλαμβάνει το Πατριωτικό Ίδρυμα, το οποίο και οργάνωνε γεύματα κοινά για τους μαθητές και τους άπορους πολίτες. Ο συγχρωτισμός όμως μαθητών και πολιτών στον ίδιο χώρο και στις ίδιες τράπεζες κατά την ώρα των γευμάτων δημιουργούσε προβλήματα. Για το λόγο αυτό πολύ γρήγορα τα συσσίτια στους μαθητές άρχισαν και πάλι να παρέχονται όπως και πριν χωριστά (1937), (Γ.Γ.Ν.Γ. 2005).

     Κατά το σχολικό έτος 1938 – 39 έλαβαν μέρος στα μαθητικά συσσίτια 52.250 μαθητές ενώ κατά το σχολικό έτος 1939 – 40 λειτούργησαν μαθητικά συσσίτια σε 2.484 δημοτικά σχολεία. Έλαβαν μέρος σ’ αυτά 97.134 μαθητές ήτοι 19,7% επί 489.949 φοιτώντων στα ως άνω σχολεία μαθητών. Από το σχολικό έτος 1940-41 τα μαθητικά συσσίτια υπό την μορφή του Νόμου δεν λειτούργησαν λόγω του πολέμου, όστις έπληξε την χώρα μας.

     Το 1946 το συσσίτιο περιλάμβανε μόνο πρωινό ρόφημα. Το 1947-48 προστέθηκε και ξηρή τροφή (τυρί) και από το 1949-1952 εμπλουτίστηκε με σταφιδόψωμο. Το 1946 αρχίζει μια νέα περίοδος στη λειτουργία των μαθητικών συσσιτίων. Τότε εκδόθηκαν δύο υπουργικές αποφάσεις (99686/Νοέμβριος 1946 & 99687/ 4 Δεκεμβρίου 1946).

παραθέτω την εγκύκλιο επαναλειτουργίας των συσσιτίων κατά το έτος 1947, μέχρι και το 1967.

Καταστάσεις σύτισσης σχολικού έτους 1966 – 1967.

Δάσκαλοι :  

Αλκαίος Παπαϊωάννου

Ελένη Βούλγαρη

Γεώργιος Τάμπασης

Μέσα απ’ αυτές βλέπουμε και τον αριθμό των μαθητών 

του σχολείου μας ανά τάξη .

 

Η τύχη της φοράδας

Το εμπόριο ζώων (τσαμπασιλίκι)

Η αγοροπωλησία διαφόρων ζώων είτε ζώα προς εργασία, (άλογα, γαϊδούρια, μουλάρια, βόδια) είτε ζώα προς πάχυνση ή αναπαραγωγή, ή έχα, όπως (πρόβατα, γίδια, γουρούνια, κοτόπουλα, κουνέλια, γαλιά, χήνες, φραγκόκοτες, παπιά κ.λπ.

Επίσης από όλα αυτά τα ζώα πολλές φορές γινόντουσαν αγοροπωλησίες για αναπαραγωγή, αλλά και για το τσαμπασιλίκι (κέρδος από αγοροπωλησία).

Επίσης εκεί πήγαιναν ζώα για διασταύρωση και για οχεία όπου γινόταν επί πληρωμή, είτε τετράποδα είτε κοτόπουλα και οτιδήποτε άλλο ζώο.

Τις καλύτερες δουλειές στα πανηγύρια τις έκαναν οι τσαμπάσηδες. 

Οι τσαμπάσηδες ήταν οι σημερινοί μεσάζοντες όμως με τη διαφορά ότι οι τσαμπάσηδες δεν έπαιρναν τα τσαμπασιλίκια (μεσιτικά) μόνο αλλά αγόραζαν ότι έβρισκαν φθηνό και το πουλούσαν αλλού πιο ακριβό. Ήταν της δουλειάς και ήξεραν τα τερτίπια του ζωεμπορίου αλλά και είχαν τους τρόπους και το λέγειν να πείσουν από τη μια τους πωλητές ν’ αγοράσουν φθηνά και από την άλλη τους υποψήφιους αγοραστές να πουλήσουν κατά πολύ ακριβότερα.

Όταν κάποιος είχε άλογο, γαϊδούρι, μουλάρι, ή βόδι και ήθελε να το πουλήσει έβαζε επάνω στο κεφάλι του ένα κλαδί χλωρό εις ένδειξη ότι πωλείται. Πολλές φορές οι τσαμπάσηδες, όταν ήθελαν να ανταλλάξουν κάποιο ζώο και η αξία του ήταν μεγαλύτερη από το ζώο της ανταλλαγής έλεγαν «τράμπα και χαΐρι» δηλώνοντας ότι δεν φθάνει η ανταλλαγή και χρειάζεται να πληρώσει ο ανταλλάξας και κάτι παραπάνω σε χρήματα.

Πέρα από τα διάφορα τερτίπια, που σοφίζονταν οι τσαμπάσηδες, τα άλογα και γαϊδουρομούλαρα όταν ήσαν γέρικα, τους έτριβαν τα χείλη με αλάτι, για να μουλιάσουν, να πρηστούν και να φαίνονται νέα και υγιή.

Τα παλιά χρόνια οι αγοραπωλησίες  εγίνοντο δια λόγου.

Για την διασφάλιση όμως της "ιδιοκτησίας" ενός ή περισσοτέρων ζώων που αγοράστηκαν σε μια ζωοπανήγυρι σχεδόν καθιερώθηκε από την δεκαετία του '50 , η βεβαίωση κατοχής και η μεταβίβαση .

 Έγγραφα που τα θεωρούσαν οι τοπικοί πρόεδροι κοινοτήτων και το αστυνομικό τμήμα.

Σας παραθέτω έγγραφα που ακολούθησαν

την φοράδα που έφερε στο χωριό μας

 ο Κιουλονίκος το 1972.

ΒΕΒΑΙΩΣΙΣ

Ο Πρόεδρος της Κοινότητος Λαγανά Ηλείας

Βεβαιεί

Οτι ο εκ της ημετέρας κοινότητος καταγό-

μενος Κωνσταντίνος Αποστολόπουλος του Ρήγα,

έχει υπό την κατοχήν του εναν πώλον θήλυ,

 ετών 1,5 χρώματος μέλαν, τον οποίον θα μεταφέ-

ρει πρός πώλησιν εις την εμποροπανή-

γυριν (ΓΙΑΝΝΗ – ΤΖΑΜΙ).

Εν Λαγανά τη 28 Αυγούστου 1972

Ο πρόεδρος της κοινότητος

Μεταβίβασις

Μεταβιβάζεται η κυριότης του άνω υποζυγίου από

τον Αποστολόπουλο Κωνσταντίνο του Ρήγα , κάτοικο Λαγανά,

Ηλείας, νομού Ηλείας, εις τον Χαλινόπουλο Παναγ.

του Ασημάκη, κάτοικο Ζευγολατιού Κορινθίας, αντί

του ποσού των δρχ. 2.500

 

 

                    ο πωλητής                                            ο αγοραστής                    

Κων/ος  Αποστολόπουλος                                Χ  Ι  Π

 

Εν Αυγή τη 30- 8 -1972

το Αστυνομικό Τμήμα 

Μεταβίβαση

Μεταβιβάζεται η κυριότητα του πρόσθεν υποζυγίου

απο τον Χαλινόπουλον Παναγιώτην του Αση-

μάκη εις τον Κιούλον Νικόλαον του Χρήστου

κατοίκου Μοναστηρακίου Γορτυνίας αντί

δραχ. (4000)

 Εν Τριποτάμω τη 1 Σ/βρίου 1972

                               ο πωλητής                ο αγοραστής 

                                                Χ  Ι  Π                    

                      

Τα Μεσαρίτικα άλογα και το Γιοργαλίδικο βάδισμα

Το μπεγίρι λοιπόν, όπως το αποκαλούσαν στη Μεσαρά, και γενικά στην Κρήτη, δέν είναι άλλο, από το γνωστό μας άλογο στήν τούρκικη γλώσσα.

Οι Τούρκοι, κατα τη διάρκεια της υποδούλωσης, τα άλογα τα ονόμαζαν μπεγίρια.

Όσα δε άλογα είχαν αφήσει οι Τούρκοι στη Μεσαρά, ήθελαν να τα υποτιμήσουν, και έτσι τους έκοβαν την ουρά, για να κόψουν έτσι και τη γοητεία του αλόγου, επειδή τα ζήλευαν υπερβολικά!

Όμως στην πράξη, πετύχαιναν το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα!

Γιατί και με κομμένη την ουρά, το άλογο την σήκωνε πρός τα πάνω, και έτσι ήταν ακόμα πιό εντυπωσιακό, πιό λεβέντικο, πιό γοητευτικό, πιό εμφανίσιμο και πιό καμαρωτό!

Σημειωταίον, η ουρά του αλόγου που είναι μεγάλη και φουντωτή, τη χρησιμοποιεί το άλογο, για να διώχνει τις μύγες και τα διάφορα ενοχλιτικά έντομα.

Το άλογο ή μπεγίρι, είναι ζώο για τη μεταφορά κυρίως ενός ατόμου.

Είναι πανέξυπνο ζώο, με μεγάλη αντίληψη, με αρκετή ευφυΐα, και λέγεται άλογο, γιατί μονάχα η φωνή είναι αυτή που του λείπει!

Ηταν κάποτε ζώο πολυτελείας, όπως θα ήταν σήμερα μια μερσεντές!

σέλα δερμάτινη

Ο νέος που ήθελε να κάνει επίδειξη σε μιά κοπέλα, καβάλαγε το μπεγίρι του, με σέλα η όχι, καλπάζοντας, ή περπατώντας, με ένα γαρίφαλο στο αυτί, για να εντυπωσιάσει την κοπέλα που αγαπούσε!

Ήταν όμως πανάκριβο το άλογο, και ασφαλώς, προνόμιο κι αυτό πλουσίων!

Τα καλύτερα άλογα είναι τα γιοργαλίδικα, τα οποία θεωρούνται ειδικής ράτσας άλογα.

Τα δε Κρητικά ά

χανάκα

λογα θεωρούνται ράτσας, αλλά έχουν περιοριστεί Τα καλύτερα άλογα οι Τουρκοι, επί τουρκοκρατίας, τα πήραν και τα πήγαν στην Τουρκία φεύγοντας, αφού είχε τελειώσει ο πόλεμος.

Σκοπός τους ήταν για να ανεπχιάσουν (αποκτήσουν) και εκείνοι το είδος του Μεσαρίτικου γιοργαλίδικου αλόγου.

Το γιοργαίδικο βάδισμα, ή ταχτάνι, είναι ένα βάδισμα στρωτό, χωρίς να χτυπά τον αναβάτη.

Παλιά οι βοσκοί στο βουνό, φόρτωναν το γάλα στα άλογα, και τα μάθαιναν να περπατάνε έτσι γιοργά, για να μην τους χύνεται στο δρόμο το γάλα!

Σήμερα το βάδισμα αυτό, λέγεται και πλαγιοτροχασμός.

πέταλο για γεωργαλιδικο άλογο

Το άλογο έχει μεγάλη νοημοσύνη και αισθήματα, και από ότι λένε όσοι τα εκτρέφουν, ανώτερα και απο εκείνα σκύλου!

Ηδη στη Μεσαρά, το άλογο έχει πολλούς φανατικούς φίλους που τα εκτρέφουν πιά με δικά τους έξοδα, αφου το κράτος σταμάτησε και τις ήδη χαμηλές επιχορηγήσεις που έδινε λόγω κρίσης.

Κάθε άλογο, καταλαβαίνει τη φροντίδα του αφεντικού του, και τον ανταμείβει, με το να του κάνει ένα χαρούμενο χλιμίντρισμα, να του χαϊδέψει την πλάτη με το μουσούδι του, ή να του γλύψει την παλάμη με τη γλώσσα του, και με χίλιους δυο άλλους τρόπους!

Αν το αφεντικό του αλόγου είναι στεναχωρημενο, το καταλαβαίνει αμέσως!

Αλλά και χαρούμενο όταν είναι, πάλι το καταλαβαίνει!

πέταλο πλάκα 

Στους αγώνες, άν τύχει και έχει άγχος ο αναβάτης του, κι αυτό το καταλαβαίνει αμέσως, και αγχώνεται και το ίδιο!

Η φροντίδα δε πρός το άλογο, είναι να περιποιηθεί ο ιδιοκτήτης για την καλή υγεία του, και υγιεινή του σώματός του.

Υπάρχει ειδικό εργαλείο για περιποίηση στα νύχια, το ξυστρί για να καθαρίζεται η πλάτη απο σκόνες και τρίχες.

Επίσης ειδική χτένα, για τη χαίτη, αλλα και ειδικό σαμπουάν για το μπάνιο του.

Για περισσότερη γοητεία, χρησιμοποιείται η σέλα, που κρατιέται με γίγλα απο την κοιλιά.

Τα άλογα χρησιμοποιήθηκαν σε πολέμους, σε ταινίες, αλλά και στους γάμους για μεταφορά της νύφης, στα προυκιά, στους τσεβρετζίδες, και φυσικά στον ιππόδρομο, και σήμερα όπως και παλιά σε τοπικούς αγώνες.

ΤΡΙΠΟΤΑΜΑ

 Στα Τριπόταμα το πανηγύρι γίνεται στις 1-2 και 6 του Σεπτέμβρη και αυτό επίσης κρατούσε πιο παλιά και με τον χαρακτήρα της ζωοπανήγυρης , έξι ημέρες και σήμερα αρκείται σε τρεις ημέρες. 

Το πανηγύρι των Τριποτάμων καθιερώθηκε το έτος 1825 από τον ηγούμενο του Μοναστηρίου Ευγένιο Παπουλάκο τον ξακουστό «Αγιοπατέρα», που ήταν ο ιδρυτής και κτήτορας της Μονής των Τριποτάμων που είναι αφιερωμένη στην Θεοτόκο. Κατ’ αρχήν τιμούσαν στα Τριπόταμα την Αγία Ευφροσύνη που γιόρταζε στις 27 του Σεπτέμβρη σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο. Μετά το 1925 μετατοπίστηκε στο τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου από τις 23-29 του μηνός. Μετά το έτος 1950 μεταφέρθηκε να εορτάζεται από την 1-6 Σεπτέμβρη, έτσι έχει ως σήμερα. Σήμερα έχει χαραχτήρα εμπορικό και όχι ζωοπανήγυρης αλλά και για διασκέδαση.

Δημοσιεύτηκε στο Cretan Magazine

από jordan bitsakakis